Pri la evoluo de la homa cerbo (II)

Tiun ĉi sonartikolon verkis kaj produktis Gian Piero Savio el Israelo

Dua el du partoj

Dua ĉefa karakterizo, komuna al ĉiuj specioj de homoj estas la dupiedirado. Por rektkorpa irado, pli granda cerbo kaŭzas tute ne neglekteblajn problemojn. Granda kaj peza maso alte ŝanceliĝas sur dupieda estaĵo, kies skeleto kaj ĉefe kolo kaj vertebra kolumno evoluiĝis dum milionoj da jaroj de evoluo favore al kvarpieda estaĵo. Ĝis hodiaŭ la homaro pagas pro tio per multaj suferoj ĉe kolo, ŝultroj kaj dorso.

Pro la ĉiam pli granda cerbo estiĝis ankaŭ alia grava problemo ĉe la inoj de estaĵo dupiede iranta. Pro kialoj, kiujn anatomoj povas detale klarigi, ĉe dupiedaj inoj la aperturo (t.e. malfermaĵo) de utero ne povis pligrandiĝi paralele al daŭra pligrandiĝo de la homa cerbo. Jen grava problemo: kiel virino povas naski bebon kun tre granda kapo tra la mallarĝa aperturo de sia utero?

Ni scias, ke la evoluo agadas blinde sen specifa celo kaj sen specifa antaŭplanado. Do tre interese konstati, kiun solvon la evoluo hazarde donis al tiu vivograva problemo. Iom humure ni povas tekstigi ĝin kiel komparon el bakejo: "Oni elfornigas la bakaĵon, kiam ĝi ankoraŭ estas duonbakita!". Nun pli serioze kaj simpate: "Patrino estas devigita naski sian bebon duonpreta!". Ĉiu el ni bonege scias, kiom nematura estas homa ĵusnaskito. Spektante prinaturajn filmojn ofte okazas spekti pri akuŝo de zebro, ĝirafo aŭ antilopo. La patrinoj naskas idon, zorge kaj ame lekas ĝin kaj jen post kelkaj minutoj la ĵusnaskito ŝanceliĝante ekstaras kaj post kelkaj horoj jam kapablas iri. Post kelkaj tagoj, sub patrina gardado, ĝi jam ekkonsciiĝas pri la ĉirkaŭa medio, ĝiaj danĝeroj kaj oportunecoj.

Kia diferenco kompare kun homaj idoj! Male al aliaj mamuloj, homaj beboj bezonas 2-3 jarojn por plenigi la diferencon de denaskaj kapabloj, ĉar iliaj korpo kaj cerbo maturiĝas ekster la utero.

Ĉio tio havis vastajn konsekvencojn sur la evoluado de la homa socio. Beboj postulas multe pli da zorgoj dum multe pli longa tempo ol idoj de aliaj mamuloj. Tial homa grupo por zorgi kaj protekti siajn idojn, t.e. fakte survivi, estis devigita krei familiajn kaj sociajn strukturojn multe pli kompleksajn kaj intimajn ol ĉiuj aliaj mamuloj.

Krome, ĉar la cerbo de beboj je naskiĝo estas tre nematura kaj maturiĝas grade dum la postaj jaroj, oni povas fakte knedi kaj strukturi ilin preskaŭ laŭvole, dum la eblecoj dresi aliajn eĉ inteligentajn mamulojn estas tre limigitaj.

Tio estas la bazo de ĉiuj tiom kompleksaj procedoj de socialigo kaj kulturado, kiuj karakterizas la homan genron. Ne plene sed je sufiĉe granda mezuro ni povas hodiaŭ kreskigi infanojn tiel ke ili fariĝos kristanoj aŭ budhanoj, kapitalistoj aŭ socialistoj, agresantoj aŭ pacifistoj, ktp.

Kaj ĉio tio... dank' al tiu ĉi kombinado de granda cerbo kaj mallarĝa aperturo de utero!