Piedirantojn oni devas ŝati

Tiun ĉi sonartikolon verkis kaj produktis Gian Piero Savio el Israelo



Simpatie al tutmondaj piedirantoj

"Piedirantojn oni devas ŝati. Piedirantoj estas plej granda parto de homaro. Eĉ pli: ili estas plej bona parto de ŝi", firme proklamas, en la jaro 1931, Ilja Ilf kaj Evgenij Petrov je la komenco de ilia satira romano "Ora bovido" (tradukita el la rusa al Esperanto kaj eldonita fare de nia samideano Aleks Kerbel).

Kaj tiel ili daŭrigas:
"Piedirantoj kreis la mondon. Tio estas ili kiuj konstruis urbojn, altigis multetaĝajn domojn, instalis akvoduktojn kaj kloakojn, pavimis stratojn kaj lumigis ilin per elektraj lampoj. Tio estas ili kiuj disvastigis civilizon tra la tuta mondo, inventis libropresadon, elpensis pulvon, transĵetis pontojn, deĉifris egiptajn hieroglifojn, kreis sendanĝeran razilon, neniigis sklav-komercadon, kaj evidentigis, ke el faboj de sojo oni povas prepari cent-dek- kvaron da bongustaj kaj nutraj manĝaĵoj. Kaj kiam ĉio estis jam preta, kiam nia kara planedo ekaspektis relative komforte, aperis aŭtistoj. Oni devas mencii, ke ankaŭ aŭto estas inventita far piedirantoj. Sed aŭtistoj ial tuj forgesis pri tio. La mildajn kaj saĝajn piedirantojn oni komencis elvivigi. Stratoj, kreitaj per piedirantoj, transiris sub regadon de aŭtistoj. Pavimoj ekestis duoble pli vastaj, trotuaroj ŝrumpiĝis. Kaj piedirantoj ekis time premiĝi al muroj de la domoj. En granda urbo piedirantoj vivas martire. Oni enigis ilin en iun transportan geton. Transiri straton estas permesate nur ĉe vojkrucoj, tio estas ĝuste en lokoj, kie trafiko estas plej intensa, kaj kie la haro, sur kiu kutime pendas la vivo de piediranto, estas plej disŝirebla".

Nekredeble, ke jam en la jaro 1931 kaj des pli en Ruslando, Ilf kaj Petrov tiel sagace kaptis kaj sarkasme priskribis degeneradon de urba strukturo kaj sekvan malfortigon de statuso de piedirantoj. Dum la lasta jardeko vekiĝis nova tendenco al urba planado, kies celo estas restitui al piediranto, la plej malnova kaj disponebla veturilo en la mondo, la publikan spacon.

Urboj kiel Londono, Kopenhago kaj Barcelono ekfaris drastajn ŝangojn por evoluigo de spacoj rezervitaj por piedirantoj. En kelkaj urboj en la mondo, la urbanoj mem eĉ ekpledis antaŭ respondeculoj pri urboplanismo por rajtoj de piedirantoj kaj ekagadis por diskonigi la avantaĝojn de piedirado. Malgraŭ ke oni konsideras piediranton kiel veturilon vundeblan kaj malrapidan (averaĝe 3-5 kilometrojn hore), li tamen ne poluas, ne konsumas benzinon kaj ne bezonas parkejon! Piedirado donas avantaĝojn al sano, medio, socio kaj al ekonomio.

Bedaŭrinde en multegaj landoj, kaj Israelo inter ili, oni ankoraŭ konsideras piedirantojn kiel ĝenaĵon kaj obstaklon por la adorindaj aŭtomobiloj kaj svarmantaj skoteroj. En Israelo, kompare kun la aliaj okcidentaj landoj, oni havas la plej altan nombron de piedirantaj viktimoj pro aŭtomobilaj akcidentoj. La israela socio identigas posedon kaj uzadon de veturilo kun sukceso kaj solida socia statuso, dum piediradon (kaj publikan transportadon) oni identigas kun malriĉeco kaj malprogreso. Laŭ prudentaj estimoj, dekono da urbaj lokŝanĝiĝoj, je distanco je malpli ol kilometro, okazas per privataj aŭtomobiloj.

Ankoraŭ mankas ĉe ni observado de urba medio el vidpunkto de piediranto: purigado kaj taŭga iluminado de stratoj kun larĝaj kaj sendifektaj trotuaroj, kreado de piediraj areoj en la centro de urboj, planado de piedtrairejoj kaj semaforoj donantaj pasprioritaton al piedirantoj.

La strato ne estas nura trafikkanalo por aŭtomobiloj kaj piediranto ne estas "eksmodiĝinta veturilo": li estas la homa bato de la urbo kaj lia vagado estas la plej forta esprimo de la ligo inter medio kaj komunumo.