Nova lambado por nia movado
Tiun ĉi sonartikolon verkis kaj produktis Gian Piero Savio el Israelo
El la pola retradia elsendo de la 24-a de aprilo, mi eksciis pri nova franca-esperanta lambado. Gilbert Drigon komponis la muzikon kaj la tekston en la franca kaj en Esperanto verkis Lorenzo Tomezzoli. Ili bonvenigas ĉiujn ajn adaptaĵojn al aliaj lingvoj kondiĉe, ke la parto en Esperanto ne estos ŝanĝita.
Instigante miajn muzikkapablajn samideanojn entrepreni trafan adapton al la hebrea por ĝin uzi por diskonigi Esperanton, mi scivoleme iom esploris tiun fascinan ritman dancon.
Je la fino de la okdekaj jaroj naskiĝis kaj disvolviĝis en Brazilo nova danco, plena de ritmo kaj pasio, nerezistebla vortico de energio kaj volupto, kiu kaptas la atenton de la paroj: la "Lambado". La fenomeno komenciĝis en de Rio-de-Ĵaneiro kaj ĝiaj ĉirkaŭaĵoj, en la plaĝoj de Kopakabana kaj tra Sao Paŭlo, Sankta Katarina, Porto Seguro, Baĥia, Belo Horizonte kaj Porto Alegre, konkeris la tutan mondon.
Neniu povas resti senmova, kiam tiu ĉi muziko komenciĝas: oni ekdancas, tremo skuas la membrojn, dum la pensoj flugas al ravaj ardaj noktoj apud la Pacifika Oceano sub sorĉa luno.
La lambado, kvankam moderna esprimo de korpoj en movado, fakte devenas el malnova brazila danco. Ĝia aparteco estas, laŭ renoviĝinta malnova tradicio, la ekstrema proksimeco de la du kundancantoj, ĝis kontakto kun diversaj partoj de ilia korpo, kiel brakoj, kruroj kaj ventro.
Tre erotika estas la ĉefa paŝo, kiam la vira kruro enŝoviĝas inter la kruroj de la virino, dum iliaj manoj kuntuŝiĝas je alteco de vizaĝoj kaj ŝultroj. La flankoj svingiĝadas tien kaj reen anticipante la krurajn movojn (tio eble estas la plej malfacila parto por komencantoj). Sed la lambado estas ĉefe improvizaĵo: la dancantoj, kvankam sekvante ĝiajn bazajn paŝojn, povas ilin libere kaj persone interpreti, tiel kreante senfinajn dancvariantojn.
Tiu ĉi danco atingis Eŭropon en somero 1989: lanĉis ĝin la franca ensemblo Kaoma kaj la sukceso estis enorma (kvin milionoj da diskoj venditaj), malgraŭ kelkaj polemikoj pri paŭsaĵo de melodioj, kiuj ŝajnis aparteni al muzika grupo el Bolivio. Fakte oni presumas, ke tia muziko venas el la tradicio de la insuloj de Karibio, ĉefe el la "zouk", muziko karakteriza de tiuj lokoj. La tipa instrumento, kiu akompanas la plenumon de lambada kanto estas la bandonio (vidu la bildon supre).
La vorto "lambado" havas iom obskuran kaj malcertan devenon, pruntitan el la portugala lingvo kaj uzatan en Brazilo: ĝi rilatas al onda movado de klakanta vipo, komparebla kun la skuiĝo de la dancantoj. Historie, ĉi tiu tiel ekscita danco devenas el "Carimbó" enorma afrika tamburo, kies sono estas tre altvoĉa kaj hipnoza.
La Carimbó, kiel danco, atingis Brazilon en la deksesa jarcento: ĝi, pro la influo de "salsa", "merengue" kaj regeo evoluiĝis al la lambado, kiun ni konas hodiaŭ.
Tiu ĉi kunprenema ritma danco neforigeble markis almenaŭ paron de sezonoj, akompanante la someron de junuloj, sed ankaŭ tiun de maturaj homoj. Ĉu ŝatata aŭ ne, la lambado jam eniris en la komunan imagaron, popolajn dancojn kaj tradiciojn de latinamerikaj popoloj.
Vi povas aŭskulti la originalan version de la kanzono "Nova Lambado" per interreto, ĉi tie: