Kompreni kaj paroli fremdan lingvon
Kutime homoj ne libervole lernas fremdan lingvon. Oni aŭ lernas ĝin pro aktuala bezono, ekzemple se oni loĝas dum certa tempo en fremda lando, aŭ oni lernas ĝin en lernejo kie ĝi estas deviga fako. Nur se temas pri dua aŭ tria fremda lingvo en lernejo, tiam lernanto havas certan elekteblecon. Kiam mi ekzemple kiel 14-jarulo ekstudis en la t. n. "Komerca Akademio" kiu estas supra lernejo pri ekonomiaj fakoj, mi povis elekti kiel duan lingvon aŭ la rusan aŭ la francan. Mi tiam decidis lerni la francan, interalie ĉar mi ne ŝatis lerni novan skribon. Por mi ĉiam la parolado de lingvo estis pli interesa kaj tiucele la franca lingvo promesis al mi multe pli ol la rusa.
Tiu decido inter du alternativoj jam bone montras ke motivoj por lernado de fremda lingvo povas esti malsamaj. Unuflanke povas regi la motivo pri kompreno de fremda lingvo. En tiu kazo la legado plej gravas: Oni volas kompreni skribitajn tekstojn. Je la alia flanko staras la motivo pri parolado de fremda lingvo. En tiu kazo la parolado plej gravas: oni volas komprenigi sin parolante.
Estas evidente ke la prilaborado de lingva aktiveco en la homa cerbo okazas en malsamaj partoj de la cerbo depende ĉu temas pri analiza prilaborado - tiu okazas en la maldekstra cerboduono - aŭ ĉu temas pri konstrua prilaborado - tiu okazas en la dekstra cerboduono. Se oni troviĝas en fremda lando kaj tie konfrontiĝas kun la lingvo de la lando, do la dekstra cerboduono estas aktiva por prilabori la lingvan esprimon. Se oni lernas fremdan lingvon en lernejo, tie temas ĉefe pri analizado de lingvaj strukturoj kaj enhavoj, do tio okazas ĉefe en la maldekstra cerboduono. Sekve post lernado de fremda lingvo en lernejo oni apenaŭ povas diri "Mi parolas tiun lingvon", ĉar la parolkapablo en la fremda lingvo tie estas apenaŭ postulata resp. akcelata.
Kion tio signifas por la lernado de Esperanto? Dank'al la specifaj ecoj de Esperanto la transiro de pasiva kompreno al aktiva parolado estas pli facila: La lingvo estas fonetika kaj logika. Oni povas mem kunmeti vortojn. La sukceso en parolado venas pli frue ol en aliaj lingvoj. Tio signifas ke por bone lerni Esperanton necesas parolekzercoj. Bazo por parolekzercoj estas la aŭdado de la lingvo. Tial oni bezonas multe da materialo por stimuli la aŭskultadon al paroladoj en Esperanto.
Mi ja ne dubas ke ĉe junaj homoj kiuj ŝatas lerni Esperanton, la deziro paroli la lingvon superregas. La gejunuloj ja volas konatiĝi kun junaj homoj el aliaj landoj por ligi personajn kontaktojn. Esperanto kiel "oficiala lingvo" estas tute alia afero kiu estos realigebla nur kiam sufiĉe da homoj en la mondo (aŭ almenaŭ en Eŭropo) vere parolos Esperanton. Postuli oficialan enkondukon de Esperanto sen parola bazo estas vane. Nur parolado kreskigas la lingvon!