Formikoj kiel ĝardenistoj

Formikoj asociiĝis antaŭ milionoj da jaroj kun fungoj por ekspluati biomaterialon. La alianco naskis multajn trukojn, ekzemple fungajn enzimojn kiuj en formikaj stomakoj estas portataj tra la ĝardenoj.

Ĉio vivanta nutras sin de plantoj sed nur malmultaj plantovorantoj pro tio forvoras ĉion ĝis malpleno. Tio estas unuflanke grandaj bestoj - la remaĉuloj - kaj je la alia flanko tute malgrandaj bestoj, nome formikoj kiuj eltrovis antaŭ 50 milionoj da jaroj kion la homoj malkovris nur antaŭ 11.000 jaroj, nome la agrikulturo kaj hortikulturo. La formikoj kolektas la biologiaĵon kaj kultivas kun ĝi ĝardenojn en kiuj kreskas fungoj kiuj siavice permesas al la formikoj pluki kaj vori ilin.

Kontraŭ tiu alianco plantoj ne havas ŝancon. La formikoj trarompas la eksteran defendon - ekzemple tavolojn el vakso - kaj ili tiel faras la plantojn atakeblaj por la fungoj. Tiuj fungoj siavice lamigas la internan defendon de la plantoj, nome la venenojn kiuj fortenas malamikajn vorantojn.

Kiam tio komenciĝis la formikaroj estis malgrandaj, ili kolektis restaĵojn de plantoj. Sed antaŭ 8 ĝis 12 milionoj da jaroj alvenis revolucio, nun la formikoj iris al rikolto - tranĉi foliojn - grandstile. La nombro da individuoj en la formikaroj atingis milionojn, ili forkonsumas ĝis 15 procentoj de la biomaterialo en pluvarbaroj, precipe en Amazonio. Tie nestis folitranĉistoj - Saúva - tiel detrueme ke unuaj setlantoj diris: "Aŭ Brazilo mortigas la "Saúva", aŭ la Saúva mortigos Brazilon.

Nun ankoraŭ ambaŭ vivas kaj la Saúva-formikoj faras tion kun mirinda ruzo: Iliaj kampoj estas gigantaj - ili havas la grandecon de pluraj futbalaj kampoj - kaj ili estas kultivataj en monokulturo. Tio alportas riskon sed estas neevitebla ĉar la fungoj ne toleras konkurencon. La fungoj rimarkas de la irigacio kiun la formikoj prizorgas en formo de urino kion la ĝardenistoj estis manĝintaj kaj se ili konstatas fremdajn fungojn ili ĉesas plukreski.  Tial la formikoj devas vivi en monokulturoj kiujn ili singarde kultivas subgrunde for de libere vivantaj fungoj. Krome ili rekrutis trian aliancanon, nome bakterion kies veneno mortigas kelkajn fungojn, nome ĝuste tiujn fungojn kiuj atakas kiel parazitoj la fungojn de la ĝardenoj. Ankaŭ la homo lernis uzi la bakterian venenon kiel antibiotikon, sed en la manoj de la homo tiu armilo rapide malakriĝis. Ĉe la formikoj ĝi funkcias de jarmilionoj.

Nun dana esploristo malkovris pluan ruzon de la ĝardenistoj. La fungoj malakrigas la defendajn venenojn de la plantoj, ekzemple fenolojn, per enzimoj, nome Lakazoj. Tiuj enzimoj koncentriĝas tie kie troviĝas multaj fungoj, en la centro de la ĝardenoj. Sed ĉe la randoj de la ĝardenoj ili malabundas kaj ĝuste tie ili estas bezonataj. Tie troviĝas la plej freŝa biomaterialo. Tial la formikoj elpensis pluan trukon: La fungoj produktas lakazojn en formo kiu sendigeste trairas la formikojn. La formikoj portas la enzimojn en siaj intestoj ĝis la randoj de la ĝardenoj kaj tie demetas ilin.